Moment, w którym człowiek dowiaduje się o nieuleczalnej chorobie, staje się punktem zwrotnym w jego życiu. Pacjent w stanie terminalnym stopniowo traci swoje dotychczasowe role – zawodowe, rodzinne i społeczne. Z osoby aktywnej, niezależnej, pełniącej różne funkcje w życiu, staje się przede wszystkim pacjentem, osobą zależną od pomocy innych. To doświadczenie często wiąże się z utratą poczucia kontroli, godności i sensu. W tym trudnym czasie niezwykle ważne staje się nie tylko leczenie objawowe, ale również sposób, w jaki personel medyczny komunikuje się z chorym.
Empatia i uważność mogą stać się pomostem między światem cierpienia pacjenta a personelem medycznym. Jednym z narzędzi wspierających taką komunikację jest metoda NURSE – prosta, ale głęboko humanistyczna koncepcja rozmowy, pozwalająca towarzyszyć pacjentowi w jego emocjach z taktem i zrozumieniem (Back, Arnold, & Tulsky, 2015).

Metoda NURSE to skrót od pięciu angielskich słów: Naming, Understanding, Respecting, Supporting, Exploring. Została opracowana jako model komunikacji empatycznej, ułatwiający rozmowę z pacjentem w sytuacjach trudnych emocjonalnie (Baile et al., 2000).

N – Naming (nazwanie emocji)
Pierwszym krokiem jest rozpoznanie i nazwanie emocji, które odczuwa pacjent. Przykładowo: „Widzę, że jest Pani zmartwiona” lub „Słyszę w Pana głosie niepokój”. Nazwanie emocji sprawia, że pacjent czuje się zauważony i wysłuchany (Buckman, 2005).
U – Understanding (zrozumienie)
Kolejnym etapem jest okazanie zrozumienia dla emocji pacjenta: „To naturalne, że się Pan boi, gdy przyszłość wydaje się niepewna”. Dzięki temu chory zyskuje poczucie akceptacji i bezpieczeństwa (de Haes & Bensing, 2009).

R – Respecting (okazanie szacunku)
Wyrażenie uznania dla odwagi, szczerości czy wytrwałości pacjenta wzmacnia jego poczucie wartości: „Podziwiam, że potrafi Pan o tym mówić tak otwarcie”. Dla osoby w terminalnym stadium choroby, często pozbawionej wpływu na swoje ciało i decyzje, takie słowa mają ogromne znaczenie.
S – Supporting (udzielenie wsparcia)
Udzielenie wsparcia może przyjąć formę prostego zapewnienia: „Jestem przy Pani”, „Nie zostawię Pana samego”. W ten sposób pacjent otrzymuje jasny komunikat, że nie jest sam w swoim cierpieniu.
E – Exploring (pogłębienie emocji)
Ostatnim krokiem jest zachęta do wyrażenia uczuć i obaw: „Co najbardziej Panią teraz niepokoi?” lub „Czego obawia się Pan najbardziej?”. Pozwala to lepiej poznać świat wewnętrzny chorego i dostosować opiekę do jego potrzeb.

W codziennej pracy zespołu terapeutycznego na oddziale medycyny paliatywnej każda rozmowa z pacjentem terminalnym ma ogromne znaczenie. Słowa, ton głosu i sposób mówienia mogą przynieść ulgę albo pogłębić lęk i samotność.

Pacjent mówi: „Nie wiem, czy jest jeszcze sens tego wszystkiego.”
Personel, korzystając z metody NURSE, może odpowiedzieć: „Słyszę, że jest Pan bardzo zmęczony (N). Rozumiem, że ta sytuacja jest dla Pana trudna (U). Doceniam, że potrafi Pan o tym mówić (R). Jestem tutaj, by Panu pomóc i być obok (S). Czy chciałby Pan opowiedzieć, co najbardziej Pana teraz przytłacza? (E).”
Taka reakcja nie rozwiąże wszystkich problemów, ale pozwoli choremu poczuć się wysłuchanym, zrozumianym i szanowanym (Tulsky, 2005).
Pacjent w stanie terminalnym traci kontrolę nad własnym ciałem i życiem w tym  także nad decyzjami dotyczącymi leczenia. W takiej sytuacji empatyczna komunikacja ma moc przywracania mu choćby części poczucia godności i sprawczości (Chochinov, 2002).

Metoda NURSE pozwala personelowi medycznemu oraz wszystkim pozostającym w kontakcie z chorym reagować na emocje pacjenta w sposób świadomy i wspierający. To narzędzie, które – choć proste – wymaga uważności i gotowości do prawdziwego słuchania.

Praca z osobami umierającymi to jedno z największych wyzwań, ale też szczególny przywilej. Wymaga odwagi, empatii i gotowości do towarzyszenia w cierpieniu. Metoda NURSE przypomina, że nawet wtedy, gdy medycyna nie może już wyleczyć, człowiek może wciąż pomagać – swoją obecnością, słowem, gestem.
Ta metoda to nie tylko technika komunikacji, ale sposób bycia z pacjentem. Uczy empatii, uważności i szacunku wobec emocji drugiego człowieka. W opiece nad pacjentem terminalnym staje się mostem między światem medycyny a światem ludzkich przeżyć. Dzięki niej personel może stać się nie tylko opiekunem, ale i towarzyszem – kimś, kto pomaga przejść przez ostatni etap życia z godnością i spokojem.

Autor: Paulina Kryjak-Giertuga

·       Bibliografia

• Back, A. L., Arnold, R. M., & Tulsky, J. A. (2015). Mastering Communication with Seriously Ill Patients: Balancing Honesty with Empathy and Hope. Cambridge University Press.
• Baile, W. F., Buckman, R., Lenzi, R. et al. (2000). SPIKES—A six-step protocol for delivering bad news. The Oncologist, 5(4), 302–311.
• Buckman, R. (2005). How to Break Bad News: A Guide for Health Care Professionals. Johns Hopkins University Press.
• Chochinov, H. M. (2002). Dignity in the terminally ill: A cross-sectional, cohort study. The Lancet, 360(9350), 2026–2030.
• de Haes, H., & Bensing, J. (2009). Endpoints in medical communication research. Patient Education and Counseling, 74(3), 287–294.
• Tulsky, J. A. (2005). Beyond Advance Directives: Importance of Communication Skills at the End of Life. JAMA, 294(3), 359–365.